إنّا لله وإنّا إلیهِ رَاجعُون

اصول برنامه ریزی آموزشی – درسی (5)

(توجٌه : این درس در پائیز و زمستان 1370 در وزارت آموزش و پرورش ، به صورتی نیمه رسمی ؟! ، به معدودی از مدیران آن زمان تدریس شده است) .

4 – مراحل برنامه ریزی آموزشی

اوٌل – شناخت وضع موجود :

جامعه شناسی آموزش :

جمع آوری اطلاعات و آمار . مطالعات . تحقیقات و شناخت مسائل موجود .

امکان سنجی برنامه :

آیا همه ی عوامل آموزش ( مدرسه ، معلم ، محصل ، و  ) موجود اند ؟ و اگر فراهم نیستند کدام فراهم نیست ؟ و چرا و به چه علٌت ؟

تشخیص نیازهای فردی :

آیا تحصیل مورد نظر در زندگی فردی محصلان ( به ویژه در کسب شغل و درآمد ) مؤثر واقع می شود ؟ ؛ و اگر مؤثر واقع می شود تا به چه حدٌ و نسبت ؟

تشخیص نیازهای عمومی :

آیا تحصیل مورد نظر در زندگی عمومی ( روابط اقتصادی – روابط اجتماعی – روابط فرهنگی – و... ) افرادمؤثر واقع می شود ؟ ، اگر مؤثر واقع می شود تا به چه حدٌ و باصطلاح به چه نسبت ؟ ( میزان کارآیی اجتماعی )

پیش بینی امکان توفیق :

میزان توفیق دانش آموزان در اجرای برنامه تا چه حد است ؟ . چند درصد قبولی داریم ؟

زیرا وظیفه برنامه ریزی آموزشی قبل از هرچیز حلٌ مسائل موجود جامعه و آنگاه توجٌه به رشد و توسعه آن است .

تشخیص مسائل موجود جامعه در ارتباط با آموزش غالبا" بر اساس آمار و نسبت های آماری است . مثلا" چند درصد از کسانی که در سنٌ تحصیل بوده اند ثبت نام کرده اند ؟ .

منبع : علیرضا آیت اللهی ( تدریس ) .برنامه ریزی آموزشی ، تدریس در یکی از دوره های مدیریت وزارت آموزش و پرورش ؛ 1370 ، قبلا" منتشر نشده

اصول برنامه ریزی آموزشی – درسی (4) : برنامه ریزی درسی و استقلال معلٌم

اصول برنامه ریزی آموزشی – درسی (4)

(توجٌه : این درس در پائیز و زمستان 1370 در وزارت آموزش و پرورش ، به صورتی نیمه رسمی ؟! ، به معدودی از مدیران آن زمان تدریس شده است) .

برنامه ریزی درسی و استقلال معلٌم

در برنامه ریزی درسی شاید قبل از هرچیز این مسئله مطرح شود که آیا نظام آموزشی باید بنا به برنامه ریزی درسی و وجد معلمان به عنوان مجریانی صِرف و کاملا" تابع برنامه باشد ؛ یا بنا به دلایلی متعدد باید اعتماد به توانائی و آموزش معلمان ( چنان که در سده های پیشین بوده است ) داشت ؟

در قرون اخیر در رشته های تحصیلی متداول در آموزشگاهها ، بخصوص آموزشگاههای دولتی ، برنامه های درسی مدونی تهیه دیده اند که برحسب نوع کلاس ، تقریبا" طابق النعل بالنعل مورد تدریس معلم ِ موظف قرار گیرد : مثلا" در رشته های تحصیلی :

ریاضی – فیزیک

علوم تجربی

علوم انسانی

امٌا مسلما" همه ی دانش آموزان همه مدارس کشور در همه شهرها و روستا ها دریک سطح قرار ندارند تا در چارچوب برنامه ای واحد مورد آموزش واقع شوند .

مهم ترین مسئله ی دروس واحد برای محصلان سراسر کشور را تفاوتهای محصلان تشکیل می دهند :

-       تفاوت در استعداد : همه ی محصلان و دانشجویان از لحاظ استعداد در فراگیری یکسان نیستند ؛ برخی تیز هوش اند ، برخی متوسط و برخی هم باصطلاح کودن یا خرفت .

-       تفاوت در ارزشها و دیدگاه ها : مثلا" ممکن است ظلم پذیری برای محصلان کاتولیک یک ارزش باشد و به آنان گفته شده باشد که « اگر کسی به طرف راست صورتت سیلی زد طرف چپ صورتت را هم بدار » تا سیلی بزند ! . امٌا برای محصلان مسلمان ارزش در عدالت و باصطلاح قصاص است که گفته اند : « چشم برابر چشم » . محصلان ادیان دیگری نیز ممکن است که ارزش را در تنبیه بدانند : « کلوغ انداز را پاداش سنگ است » ؛ یا « هرکس باد بکارد توفان درو می کند » .

-       تفاوت در شرایط زیستی : تفاوت بین محصلی که در شهری پیشرفته زندگی می کند با محصلی که در روستا یا شری کوچک ، بی اعتقاد واقعی به آموزش ، و باصطلاح در روستائی دور افتاده ...

-       تفاوت در خانواده : تفاوت بین محصلی که از یک خانواده مرفه ، فرهیخه و معتقد به آموزش است با محصلی که از خانواده ای باصطلاح فقیر ، بیسواد و نا آگاه ...

-       بنابر این طبیعتا" معلمان نمی توانند در نظام آموزشی متمرکز و محبوس در برنامه ریزی آموزشی مصوٌب و لازم الاجرا آموزش در حیطه ی وظایف خود را با واقعیات موجود و مقتضیات تطبیق دهند .

امٌا اگر به معلمان استقلال کامل داده شود نیز غالبا" بالطبیعه به اعمال سلیقه و درحدٌ خود نوعی دیکتاتوری کشیده شده آموزش جامعه را دچار هرج و مرج و باصطلاح « خانخانی » می سازند .

نتیجه : بهترین راه شاید همین نظام آموزشی و برنامه ریزی آموزشی متمرکز باشد که در آن استقلالی نسبی و معقول ، بخصوص در قلمرو وسایل کمک آموزشی و فوق برنامه ، به معلمان داده شده باشد .

( ادامه دارد )

منبع : علیرضا آیت اللهی ( تدریس ) .برنامه ریزی آموزشی ، تدریس در یکی از دوره های مدیریت وزارت آموزش و پرورش ؛ 1370 ، قبلا" منتشر نشده .

برنامه ریزی آموزشی ، برنامه ریزی درسی ، جایگاه معلم ، استقلال معلم ، اعمال سلائق آموزشی ، سوء استفاده های آموزشی ، هرج و مرج آموزشی ، استقلال نسبی معلمان ، وسایل کمک آموزشی ، فوق برنامه

اصول برنامه ریزی آموزشی – درسی (3) مرکز طرح و برنامه

اصول برنامه ریزی آموزشی – درسی (3)

مرکز طرح و برنامه

معمولا" مسؤولیت برنامه ریزی آموزشی و بخصوص برنامه ریزی درسی برعهده ی مراکزی بنام « طرح و برنامه » است که خود به چند صورت پدیدار می شوند :

الف – مراکز متعدد برنامه ریزی آموزشی بنام « طرح و برنامه » که وضعیت آموزشی کشور را رصد ، و آسیب شناسی می کنند و آنگاه نظرات و پیشنهادات خود را به سازمانی مرکزی در اینخصوص اعلام می دارند . برنامه آموزشی کشور در آن سازمات تهیه و تدوین و نهایتا" تصویب شده به صورت برنامه آموزشی کشور در بخش برنامه های اجتماعی در برنامه ی توسعه ( اقتصادی – اجتماعی – فرهنگی ) می آید .

ب – یک مرکز منحصر به فرد طرح و برنامه که متولی برنامه ریزی آموزشی در تمام سطوح در کلٌ کشور می شود .

پ – چند مرکز طرح و برنامه که هرکدام به برنامه ریزی آموزشی برای یک یا چند مقطع تحصیلی و یک یا چند موضوع متفاوت می پردازند .

ت – مرکز خاصٌی وجود نداشته پروژه هایی برای برنامه ریزی آموزشی تهیه و تدوین می شوند .

ث – مراکز تخصصی برنامه ریزی در سطوح متفاوت تحصیلی ( پیش دبستانی – دبستانی – متوسطه – عالی ) و موضوعی ( علوم پایه – علوم انسانی – علوم تجربی – فنٌی و حرفه ای – و... ) در جواریکدیگر و در یک سطح از اهمٌیت قرار می گیرند .

( ادامه دارد )

منبع : علیرضا آیت اللهی ( تدریس ) .برنامه ریزی آموزشی ، تدریس در یکی از دوره های مدیریت وزارت آموزش و پرورش ؛ 1370 ، قبلا" منتشر نشده .

تعریف برنامه ریزی آموزشی ، سیاستهای توسعه و پیشرفت ، تعاریف نظری ( دانشگاهی ) ، تعیین اهداف ، اجتماعی کردن ، تخصیص بودجه ، استراتژی آموزشی ، تغییرات اجتماعی ، عدم ثبات اجتماعی

تعریف برنامه ریزی آموزشی

اصول برنامه ریزی آموزشی – درسی (2)

تعریف برنامه ریزی آموزشی

در جهان حال حاضر ، چند و حتی چندین تعریف معتبر در برنامه ریزی آموزشی وجود دارد . امٌا این اعتبار قاعدتا در حوزه نظری و باصطلاح دانشگاهی است . تعریف واقعی و کاربردی برنامه ریزی آموزشی در یک جامعه تعریف مناسب وضع آن جامعه ، سیاستهای توسعه و پیشرفت در آن جامعه ، و بنابر این ناشی از نظام آموزشی آن جامعه است که به تصویب رسیده و لازم الاجرا گردیده است .

تعریف دانشگاهی برنامه ریزی آموزشی

برنامه ریزی آموزشی عبارت است از ایجاد یک مکانیسم ( تاثیرات متقابل ) بر اساس روشهائی تحلیلی به منظور اجتماعی کردن افراد ؛ با توجٌه به لزوم رشد و توسعه ی آن جامعه .

*

برنامه ریزی آموزشی عبارت است از تعیین مقصد نهائی یا فرجام ، اهداف اصولی و اهداف کلٌی آموزش در یک جامعه . بنا بر چنین چشم اندازی میتوان تعریف کرد که چه باید کرد ؟ با کدام بودجه و با کدام تشکیلات و روشها .

بنابر این برنامه ریزی آموزشی مبتنی بر اهداف و در واقع مقتضیات آن جامعه است که در یک جامعه با جامعه ای دیگر و یک کشور با کشوری دیگر متفاوت است ؛ و نهایتا" ، و به صورتی منطقی :

به تعداد جامعه ها یا کشورهای جهان نظام آموزشی و تعریف برنامه ریزی آموزشی وجود دارد ؛ اگرچه بسیاری از کشورهای عقب مانده و باصطلاح درحال توسعه ، ناتوان ، و در نتیجه فاقد جایگاهی تخصصی در این مهم بوده نظام آموزشی و برنامه ریزیی تقلیدی و کورکورانه از کشورهایی پیشرفته تر یا حتی استکباری دارند .

موضوع دیگر در کشورهای درحال توسعه ی مزبور نه فقط تحولات ، که لازمه ی هر جامعه ای است ؛ بلکه تغییرات پیاپی و عدم ثبات در نظام آموزشی آنها است که در واقع برنامه های آموزشی آنان را از قاعده خارج ساخته مختل می کند .

منبع : علیرضا آیت اللهی ( تدریس ) .برنامه ریزی آموزشی ، تدریس در یکی از دوره های مدیریت وزارت آموزش و پرورش ؛ 1370 ، قبلا" منتشر نشده .

تعریف برنامه ریزی آموزشی ، سیاستهای توسعه و پیشرفت ، تعاریف نظری ( دانشگاهی ) ، تعیین اهداف ، اجتماعی کردن ، تخصیص بودجه ، استراتژی آموزشی ، تغییرات اجتماعی ، عدم ثبات اجتماعی